Anh Học đứng giữa cánh đồng, trước mặt là dịch bệnh bủa vây, 700 tấn khoai chưa bán được, sau lưng, mực nước sông đầu mùa lũ bắt đầu dâng cao.

Cánh đồng khoai lang 15 ha tại xã Hưng Hà (huyện Tân Hưng, tỉnh Long An) những ngày đầu tháng 9 rộn ràng cảnh nhân công thu hoạch. Mỗi bận chiếc máy cày chạy ngang qua, xới tung từng liếp đất, nhân công dùng bao thu hoạch những củ khoai đầu mùa to tròn chắc nịch.

“Đây là vụ đầu tiên tôi cùng 3 thành viên khác của hợp tác xã hùn vốn trồng khoai lang, ước lượng một ha sản lượng trên 40 tấn, trúng mùa nhưng vui gì nổi”, anh Nguyễn Văn Học, 42 tuổi, thành viên hợp tác xã nông nghiệp tại Hưng Hà nói như mếu.

Năm ngoái, sau vụ dưa hấu có lãi, anh Học tham quan mô hình trồng khoai lang tại các tỉnh bạn, thấy khả thi, 4 thành viên hợp tác xã mạnh dạn hùn vốn chuyển sang trồng khoai.

Một hecta khoai lang có chi phí đầu vào khá lớn, khoảng 130 triệu đồng, tổng cộng họ đã tốn gần 2 tỷ đồng cho vụ này. Hiện khoai lang đã được 4 tháng tuổi, dự kiến còn một tháng nữa là thu hoạch dứt điểm với tổng sản lượng khoảng 700 tấn. Tuy nhiên, do đang giãn cách xã hội, gần 20 tấn khoai đến lứa đã thu hoạch, đưa về kho nhưng nhiều ngày không tìm được đầu ra.

Tuần trước, sau khi gọi điện khắp nơi cầu cứu, anh Học kết nối được một hợp tác xã nông nghiệp tại xã Mỹ Thạnh (huyện Thủ Thừa, Long An). Đơn vị này chốt đơn hàng thu mua hơn 10 tấn khoai với giá 7.000 đồng một ký. 

Khoai thu hoạch xong được đưa về kho sơ chế, lựa ra củ bị hư, sùng, sau đó dùng xuồng chở khoảng 4 km đến lộ lớn, nhân công bốc xếp lên xe tải. Khoai lang của hợp tác xã Hưng Hà tiếp tục hành trình trên 100 km, qua hơn 10 chốt kiểm soát mới đến được Hợp tác xã Nông nghiệp Mỹ Thạnh. Tính luôn cả chi phí vận chuyển đến nơi tiêu thụ, bình quân mỗi ký khoai nhóm anh Học chỉ còn lãi khoảng 1.000 đồng.

Trong khi quan sát nhân viên đang bốc dỡ hơn 10 tấn khoai từ xe hợp tác xã Hưng Hà tập kết vào kho, ông Nguyễn Quốc Cường, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Mỹ Thạnh đầu tóc rối bù, điện thoại cứ 5 đến 10 phút lại reo một lần. 15 nhân viên, 3 xe tải, mỗi ngày tiêu thụ khoảng 20 tấn nông sản, đây là hợp tác xã thu gom hàng lớn nhất tại Long An hiện nay, khi mà phần lớn các đơn vị khác đều đã đóng cửa hoặc mua cầm chừng, nhỏ giọt do dịch bệnh.

Trong buổi sáng, hợp tác xã xử lý một đơn hàng đặc biệt với 6.000 combo rau củ, mỗi combo 5 kg, gồm 6 loại rau, tổng cộng khoảng 30 tấn. Do lượng hàng quá lớn, ông Cường phải điều động hơn 20 nhân công địa phương đến đóng gói. Tuy nhiên, đơn vị đặt hàng sau đó liên tục yêu cầu thay đổi combo, hàng đã đóng rồi vì vậy lại phải tháo ra đóng lại.

“Bầu bí của nông dân ở gần còn xoay xở được, nhưng các loại khoai, sắn phải đặt hàng nông dân đào, chở từ nơi khác đến, đơn hàng trục trặc là coi như cầm chắc lỗ”, ông Cường lý giải.

Hàng chậm giao, một số loại rau quả để lâu bị chín, hư, 20 nhân công được ông Cường cho về để hai bên đàm phán. Cuối cùng, bên đặt hàng chấp nhận hỗ trợ cho hợp tác xã số lượng rau củ đã đặt trước đó.

Trong khi giám đốc hợp tác xã đang bận nghe máy, giải quyết các rắc rối từ đơn hàng, vợ ông tay rê chuột, mắt quan sát màn hình máy tính theo dõi đơn hàng mới trên sàn giao dịch thương mại điện tử. Bình quân, một ngày hợp tác xã này tiếp nhận trên 100 đơn hàng từ sàn giao dịch này.

Phía trước hợp tác xã, cứ 15 – 20 phút lại có một xe máy, xe tải chở khóm, mướp, khổ qua của nhà nông đến nhờ hợp tác xã “giải cứu”. Bên trong kho, hai nhóm nhân viên chia ra, một nhóm đàn ông khuân vác hàng lên, xuống xe, nhóm phụ nữ có nhiệm vụ sơ chế rau củ, lựa ra những trái hư, dập trước khi đóng gói giao khách. Đang mùa dịch, các nhân viên tại hợp tác xã đều phải tuân thủ quy định “5K”, định kỳ 3 ngày test nhanh một lần.

Giữa trưa, toàn bộ nhân viên tạm ngưng công việc, đến trung tâm huyện Thủ Thừa xếp hàng test nhanh, sau đó tiêm vaccine mũi 1. Ngồi nghỉ 30 phút sau khi tiêm vaccine, anh Nguyễn Đình Hóa, 44 tuổi, lên chiếc xe tải 500 kg chạy quanh các địa bàn huyện Thủ Thừa, Tân Trụ thu gom nông sản của nông dân.

Cách ruộng ông Hai Thanh hơn 10 km, buổi trưa vợ chồng anh Lê Văn Trung, 45 tuổi, phường 6, TP Tân An, đang đội nắng xếp thanh long vào sọt chờ thương lái đến mua. Vợ chồng anh có 2.000 m2 đất trồng thanh long ruột đỏ đã được 4 năm. Những đợt thu hoạch năm trước, dù giá cả tùy thời điểm khác nhau, một năm vợ chồng anh vẫn có lãi ít nhất vài chục triệu đồng. Năm nay, phần lớn các đợt cắt họ đều hòa vốn đến thua lỗ do ảnh hưởng dịch bệnh, thậm chí có lúc thanh long chỉ còn 1.500 đồng mỗi ký.

Vợ anh Lê Văn Trung xếp thanh long vào sọt chờ thương lái đến thu mua trưa 30/8, với giá 4.000 đồng một ký, đợt này anh Trung thua lỗ tiền thuê nhân công. Ảnh: Hoàng Nam

Đợt này trước khi cắt, giá thanh long còn 6.000 – 7.000 đồng một ký. Nào ngờ đến cận ngày thu hoạch, mối quen gọi báo chỉ mua giá 4.000 đồng một ký, hơn 1,5 tấn trái họ bán chỉ được 6 triệu đồng. Anh Trung thuê hai công cắt hết một triệu đồng, cộng thêm tiền công, phân thuốc, vuốt ngoe xem như thua lỗ.

Như anh Học, ông bà Hai, anh Trung, hơn 10 triệu nông dân các tỉnh phía Nam cũng đang gặp khó, khi vào đợt thu hoạch nông sản với khoảng một triệu hecta lúa hè thu, sản lượng 5,5 triệu tấn; cùng một triệu tấn trái cây, rau quả bình quân mỗi tháng.

Riêng tỉnh Long An đang vào cuối vụ thu hoạch nông sản, sản lượng mỗi tuần bình quân khoảng 120.000 tấn, trong đó khoảng 80 tấn rau củ quả, 600 tấn thủy sản, thịt bị tồn đọng do ảnh hưởng dịch bệnh.

Những ngày này, đường dây nóng của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở Công thương Long An liên tục reo. Bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh cho hay, trong những ngày đầu giãn cách xã hội, mỗi ngày bà nhận gần 300 cuộc gọi từ nông dân, thương lái, nghe điện thoại nhiều đến mức bị ù cả một bên tai. Sau đó, đường dây nóng được mở rộng về phòng nông nghiệp các địa phương để “chia lửa” bớt cho tỉnh.

Theo bà Khanh, khi triển khai giãn cách xã hội, một số địa phương có sự cứng nhắc trong áp dụng, nhất là một số cán bộ trực chốt tại xã. 

“Có nơi không cho người dân ra đồng, ruộng ở xã thuộc huyện này nhưng máy gặt từ xã khác thuộc huyện khác giáp ranh qua bị chốt chặn lại với lý do… ai ở đâu ở yên đó”, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh chia sẻ. Sau khi được bộ phận đường dây nóng can thiệp, các sự cố phát sinh sau đó đều được giải quyết ổn thỏa.

Tuy nhiên, đang vào mùa khó khăn, khi giải quyết xong vấn đề này lại phát sinh thêm nhiều vấn đề khác. Không có thương lái đến ruộng thu mua lẫn nhân công thu hoạch, nhiều vườn chanh, sen, rau hàng chục tấn không thể thu hoạch đúng thời vụ. Nhiều huyện đang thu hoạch lúa thiếu máy gặt, thương lái phải test nhanh Covid-19 làm tăng chi phí dẫn đến việc thu mua ít hoặc ép giá, thu mua với giá thấp… Ngành nông nghiệp Long An đang cùng các ngành khác tháo gỡ những điểm nghẽn trong chuỗi cung ứng để “giải cứu” nông sản cho nông dân; “vừa làm vừa rút kinh nghiệm” như tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính khi làm việc với tỉnh hồi giữa tháng 7.

Tham gia sàn giao dịch điện tử được khoảng một tháng nay với doanh thu hơn 300 triệu đồng, gồm 4 gói combo rau củ quả giá 50.000-150.000 đồng, ông Nguyễn Quốc Cường, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Mỹ Thạnh nói vừa bị một đơn vị “bùng hàng” hai hôm trước.

Theo ông Cường, đơn vị này ở TP HCM, đặt hàng 200 combo rau củ quả, mỗi combo giá 50.000 đồng, tổng cộng 10 triệu đồng. “Hàng đóng gói xong, gọi cho họ thì được yêu cầu dời lại sang ngày khác giao, trong khi rau củ không thể để lâu”, Giám đốc hợp tác xã nói. Các gói combo bị “bùng”, ông Cường cho nhân viên tháo ra, phần củ còn tươi giữ lại, rau củ bị hư hại nhẹ thì thông báo cho các đơn vị có nhu cầu đến chở về làm công tác xã hội.

Sau sự cố này, mấy ngày nay, dù có nhiều đơn đặt hàng trên sàn giao dịch thương mại điện tử, hợp tác xã không nhận nữa để giảm thiểu rủi ro.

Cách hợp tác xã Mỹ Thạnh hơn 100 km, mấy hôm nay anh Học lâm vào cảnh thua buồn khi nghĩ về vụ khoai trước mắt. Cũng như nhiều nhà nông khác, anh hiểu rằng đã làm kinh tế phải chấp nhận rủi ro. Kinh nghiệm gần chục năm trồng hoa màu, đã tính toán hết các kịch bản cho đầu ra, nhưng anh và các xã viên không lường trước được ảnh hưởng của dịch bệnh lại dai dẳng đến vậy. Hiện toàn bộ vốn liếng để dành sau nhiều năm anh đã đầu tư hết vào vụ khoai. Đầu ra bế tắc, với lượng khoai lớn không có kho bãi chứa, khoai đổ đống để lâu cũng sẽ bị hư.

“Mấy đêm mưa gió tôi đều mất ngủ vì lo cho ruộng khoai”, anh Học nói khi đứng giữa cánh đồng. Phía trước mặt anh, ruộng khoai đang bị dịch bệnh bủa vây khi khó tiêu thụ, còn sau lưng, mực nước sông sau nhiều cơn mưa dầm đã bắt đầu dâng cao. Đồng Tháp Mười đang vào mùa nước nổi, nước sông chỉ còn cách mặt ruộng khoảng 3 tấc, đe dọa ruộng khoai đang vào thời kỳ thu hoạch.

Nguồn: https://vnexpress.net/nong-san-mien-tay-trong-vong-xoay-dich-benh-4350358.html